खरीप पिकांवर दुष्काळानंतर आता मुसळधार पावसाचा फटका

कृषी लक्ष्मी । २५ सप्टेंबर २०२२ । यंदाच्या हवामानाचा फटका खरीप हंगामाला बसला आहे. पहिल्या मान्सूनच्या उदासीनतेमुळे कमी पाऊस झाल्यामुळे यापूर्वी अनेक राज्यांमध्ये दुष्काळी परिस्थिती होती. त्यामुळे भातशेतीवर परिणाम झाला. उदाहरणार्थ, भातशेतीखालील क्षेत्र घटले आहे. हे पाहता अन्न मंत्रालयाने भात, डाळी आणि तेलबियांच्या उत्पादनात घट झाल्याचा अंदाज जारी केला आहे. आता खरीप हंगामातील पिकांना अतिवृष्टीचा फटका बसला आहे. त्यामुळे अनेक राज्यात उभ्या पिकांना फटका बसला आहे. त्याचबरोबर पिकांमध्ये वेळेपूर्वी ओलावा निर्माण होऊ लागला आहे. अशा परिस्थितीत अंदाजापेक्षा कमी उत्पादन होण्याची भीती बळावली आहे.

अनेक राज्यात मुसळधार पावसाचा परिणाम
यापूर्वी अनेक राज्यांमध्ये मुसळधार पाऊस झाला आहे. ज्यामध्ये पंजाब, हरियाणा, पश्चिम उत्तर प्रदेश, उत्तराखंड प्रमुख आहेत. ही तीच राज्ये आहेत जिथे पावसाळ्यात पाऊस बरा होता. उदाहरणार्थ, ज्या राज्यांमध्ये कमी पावसामुळे भातशेतीखालील क्षेत्र कमी झाले, त्या राज्यांमध्ये पेरण्या जास्त झाल्या. त्यामुळे भाताच्या सरासरी एकरी उत्पादनात सुधारणा झाली. परंतु, यापूर्वी झालेल्या अतिवृष्टीमुळे भात पिकावर परिणाम झाला आहे.

पावसामुळे उत्पादनाबरोबरच गुणवत्तेवरही परिणाम होणार आहे.
गतकाळातील अतिवृष्टीचा विचार कृषी तज्ज्ञ करत नाहीत. पंजाबमधील अनेक ठिकाणी संततधार पावसामुळे खरीप पिकांचे, विशेषतः भात आणि कापूस पिकांचे नुकसान होऊ शकते, असे कृषी तज्ज्ञांनी म्हटले आहे. ते म्हणाले की, पिकांच्या काढणीला उशीर होण्याबरोबरच, अवकाळी पावसामुळे केवळ उत्पादनावरच परिणाम होत नाही तर पिकाच्या गुणवत्तेवरही परिणाम होतो. पंजाब कृषी विभागाचे संचालक गुरविंदर सिंग यांच्या म्हणण्यानुसार, या टप्प्यावर दोन-तीन दिवस पाऊस सुरू राहिल्यास खरीप पिकांवर परिणाम होईल. त्यामुळे काढणीच्या अवस्थेत असलेल्या धान पिकाच्या उत्पादनावर आणि गुणवत्तेवर परिणाम होईल.

अतिवृष्टीमुळे पिके पडली, काढणी करणे कठीण
अनेक राज्यांमध्ये खरीप हंगामातील मुख्य पीक पक्व होऊन तयार झाले आहे. ज्याची काढणी प्रक्रिया सुरू होणार आहे. परंतु, यापूर्वी झालेल्या अतिवृष्टीमुळे शेतातील पिके करपून गेली आहेत.वाऱ्यासह झालेल्या पावसामुळे भातपीक करपून गेले असून, त्यामुळे पिके काढणे कठीण झाल्याचे कृषी तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.

आर्द्रता वाढल्याने गुणवत्तेवर परिणाम होईल
वारा आणि मुसळधार पावसामुळे भातपिके सपाट झाल्यामुळे एकीकडे शेतकर्‍यांना कापणी करताना अडचणींना सामोरे जावे लागणार आहे, तर दुसरीकडे त्यामुळे पिकांमध्ये ओलावा वाढतो आहे.पंजाब कृषी विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ.एस.एस.गोसल यांनी सांगितले. पातळी त्याच्या गुणवत्तेवर विपरित परिणाम करू शकते. धान्याचा रंगही बदलण्याची शक्यता असल्याचे त्यांनी सांगितले.

त्याचबरोबर पावसाचा परिणाम कापूस पिकावरही होणार असल्याचे कृषी तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. ते म्हणाले की, पाऊस व वाऱ्यामुळे रोपातील कापसाचे बियाणे जमिनीवर पडू शकते. पंजाबमध्ये या हंगामात 30.84 लाख हेक्टर भाताची लागवड झाली आहे. १ ऑक्टोबरपासून धान खरेदी सुरू होणार आहे.